Patristik Felsefe.
Patristik Felsefe.
(Philosophical Dictionary) :
Hıristiyan felsefesinin, İsa'nın ölümünden sonra V. yüzyıla kadar süren ilk dönemine patristik felsefe adı verilir. Hıristiyanlığa yapılan saldırılara karşılık bulmaya çalışmakla başlayan bu felsefenin ünlü düşünürleri Clemens (150/215), Tertulian (160-222), Origenes (185-254), Augustinus (354-430) gibi kilise babalarıydı (patres ecclasiae). Bu dönemde Hıristiyan felsefesi nehüz okullaşmamıştı, tartışmaya girişiyor ve kendisini her türlü kaynaklardan yararlanarak savunmaya çalışıyordu. Başlangıçta antik çağ Yunan düşüncesine karşıt ve onunla çatışan bir tutumu vardı. Yunan düşüncesi çoktanrıcı, Hıristiyanlık tektanrıcıydı; Yunan düşüncesi doğa-tanrıcı, Hıristiyanlık kişitanrıcıydı. Bağdaştırılmaları imkânsızdı. Ama kısa bir süre sonra, III. yüzyılın başlarında, özellikle yaniplatoncu İskenderiye okulunun kurucusu Ammonios Sakkas'ın öğrencisi olan Origenes'in eliyle, Platon öğretisi Hıristiyanlığa sokulmaya başladı. Kilise, önceleri karşı koyduğu bu öğretiden, büsbütün güçlenebilmek için, kolaylıkla yararlanabileceğini sezmekte gecikmerdi. Hıristiyanlık gibi, Platon için de tek gerçek varlık, tinsel varlıtı. Origenes'e göre özdekler de yaratılmışlardı, ama bu ikinci sıradan bir yaratmaydı, gerçek anlamda yaratma sayılmazdı. Gerçek yaratıklar tinlerdi. Tanrı, Platon'daki gibi en yüksek'ti ve kendine benzeyen uslu tinler yaratmıştı. Augustinus, Origenes'in başladığını büsbütün güçlendirerek Platon'u Hıristiyanlığın içine iyice yerleştirdi. Bilgeliğe erişmek, Tanrıya erişmek demekti. Öyleyse felsefe de Tanrı bilgisinden başka bir şey olamazdı. Gerçek görülende değil, görülmeyendeydi. Patristik felsefenin ayırıcı niteliği gizemci oluşudur, Tanrı kavranılmaz olduğu için, din de kavranılmaz olmalıdır. Kilise babası Tertulianus şöyle ldiyordu: Anlamadığım için inanıyorum... Bu dönemde, yüceliğin ölçüsü, insan usunu aşmış bulunmaktır. Hıristiyan felsefesinin, Aristoteles egemenliğinde gelişecek olan, ikinci dönemine skolastik denir. bkz. Hıristiyan Felsefesi, Skolastik, Kilise Babaları.